Bài soạn SVIP

NGHĨA CỦA TỪ

I. NGHĨA CỦA TỪ LÀ GÌ?

1. Mỗi chú thích trên gồm mấy bộ phận?

Trả lời

Mỗi chú thích đã cho gồm 2 bộ phận:

- Chữ đậm: từ.

- Chữ thường: giải thích nghĩa (sau dấu hai chấm).

2. Bộ phận nào trong chú thích nêu lên nghĩa của từ?

Trả lời

- Bộ phận chữ thường, sau dấu hai chấm nêu lên nghĩa của từ.

3. Nghĩa của từ ứng với phần nào dưới đây:

- Hình thức

- Nội dung

Trả lời: Từ là đơn vị có tính hai mặt trong ngôn ngữ:

- Mặt nội dung và mặt hình thức.

- Mặt nội dung chính là nghĩa của từ.

II. CÁCH GIẢI THÍCH NGHĨA CỦA TỪ

1. Đọc lại các chú thích đã dẫn ở phần I

Trả lời

- Học sinh đọc lại các chú thích ở phần I

2. Mỗi chú thích trong câu 1, nghĩa của từ được giải thích bằng cách nào?

Trả lời

Trong ba trường hợp chú thích trên, nghĩa của từ được giải thích theo hai kiểu:

- Trình bày khái niệm mà từ biểu thị (tập quán).

- Đưa ra từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ được giải thích (lẫm liệt, nao núng).

LUYỆN TẬP

Bài 1: Đọc lại một vài chú thích ở sau các văn bản đã học. Cho biết mỗi chú thích giải nghĩa từ theo cách nào?

Trả lời

- Giải thích bằng khái niệm: quần thần, sứ giả, tre đằng ngà

- Giải thích bằng cách đưa ra từ đồng nghĩa, trái nghĩa: ghẻ lạnh, hoảng hốt.

Bài 2. Hãy điền các từ học hỏi, học tập, học hành, học lỏm vào chỗ trống trong những câu dưới đây cho phù hợp:

Trả lời: Các từ thích hợp để điền theo thứ tự như sau:

- Học hành: học và luyện tập để có hiểu biết, có kĩ năng.

- Học lỏm: nghe hoặc thấy người ta làm rồi làm theo, chứ không được ai trực tiếp dạy bảo.

- Học hỏi: tìm tòi, hỏi han để học tập.

- Học tập: học văn hóa có thầy, có chương trình, có hướng dẫn (nói một cách khái quát).

Bài 3: Điền các từ trung gian, trung niên, trung bình vào chỗ trống cho phù hợp:

Trả lời: Các từ cần điền theo thứ tự như sau:

- Trung bình: ở vào giữa trong bậc thang đánh giá, không khá cũng không kém, không cao cũng không thấp.

- Trung gian: ở vị trí chuyển tiếp hoặc nối liền giữa hai bộ phận, hai giai đoạn, hai sự vật,…

- Trung niên: đã quá tuổi thanh niên nhưng chưa đến tuổi già.

Bài 4: Giải thích các từ sau theo những cách đã biết:

Trả lời

- Giếng: là hố đào thẳng đứng, sâu vào lòng đất, là nơi chứa nước sinh hoạt hằng ngày.

- Rung rinh: là một chuyển động nhẹ nhàng và liên tiếp.

- Hèn nhát: là thiếu can đảm đến mức đáng khinh.

Bài 5: Đọc truyện sau đây và cho biết giải nghĩa từ mất như nhân vật Nụ có đúng không.

THẾ THÌ KHÔNG MẤT

Cô Chiêu đi đò với cái Nụ. Cái Nụ ăn trầu, lỡ tay đánh rơi ống vôi bạc của cô Chiêu xuống sông. Để cô Chiêu khỏi mắng mình, nó rón rén hỏi:

– Thưa cô, cái gì mà mình biết nó ở đâu rồi thì có thể gọi là mất được không cô nhỉ?

Cô Chiêu cười bảo:

– Cái con bé này hỏi đến lẩm cẩm. Đã biết là ở đâu rồi thì sao gọi là mất được nữa!

Cái Nụ nhanh nhảu tiếp luôn:

– Thế thì cái ống vôi của cô không mất rồi. Con biết nó nằm ở dưới đáy sông đằng kia. Con vừa đánh rơi xuống đấy.

(Theo Truyện tiếu lâm Việt Nam)

Trả lời

- Mất hiểu theo ý của nhân vật Nụ là: không biết ở đâu (vì không mất tức là “biết nó ở đâu rồi”)

- Mất: không còn được sở hữu, không có, không thuộc về mình nữa.