ĐỘC TIỂU THANH KÍ
(Đọc Tiểu Thanh kí)
Phiên âm
Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.
Chi phấn hữu thần liên tử hậu,
Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.
Cổ kim hận sự thiên nan vấn,
Phong vận kì oan ngã tự cư.
Bất tri tam bách dư niên hậu,
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?
Dịch nghĩa
Cảnh đẹp Tây Hồ nay đã thành bãi hoang cả rồi,
Riêng ta viếng nàng qua một tờ giấy trước cửa sổ.
Son phấn vì có thần nên vẫn phải xót xa về những việc sau khi chết,
Văn chương không có số mệnh, phải chịu luỵ bị đốt dở.
Nỗi oán hận xưa nay khó mà hỏi trời cho rõ được,
Nỗi oan khiên lạ lùng của kẻ phong nhã, ta tự cũng đặt mình vào.
Chẳng biết hơn ba trăm năm sau,
Trong thiên hạ, người nào sẽ khóc Tố Như?
Dịch thơ
Bài 1
Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang,
Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.
Son phấn có thần chôn vẫn hận,
Văn chương không mệnh đốt còn vương.
Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,
Cái án phong lưu khách tự mang.
Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,
Người đời ai khóc Tố Như chăng?
(Vũ Tam Tập dịch, theo Thơ chữ Hán Nguyễn Du, NXB Văn học Hà Nội, 1978, tr.174)
Bài 2
Tây Hồ hoa kiểng: dải gò hoang,
Cửa hé trang thơ chạnh điều nàng.
Hận luống vương thêm hồn phấn đại,
Tro chưa tàn hết luy. văn chương.
Thanh thương khó hỏi oan chồng chất,
Phong nhã đành chung nợ vấn vương
Rồi Tố Như, sau ba kỉ nữa,
Trần gian ai kẻ sụt sùi thương?
(Quách Tấn dịch, tạp chí Văn, số đặc biệt Tưởng niệm Nguyễn Du, Sài Gòn, 1967, dẫn theo Ngữ văn 10, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2018, tr.133)
I. Đọc - tìm hiểu chung
1. Thể loại: thơ thất ngôn bát cú Đường luật
@201278507112@
2. Hoàn cảnh sáng tác
- Tương truyền, Tiểu Thanh (người tỉnh Giang Tô, Trung Quốc) là cô gái thông minh, có sắc đẹp, tài năng, thông hiểu nhiều môn nghệ thuật như thơ ca, âm nhạc. Năm 16 tuổi, cô làm vợ lẽ cho người đàn ông thuộc gia đình quyền quý. Vợ cả ghen, bắt cô ra ở riêng trên núi Cô Sơn, cạnh vườn hoa Tây Hồ (Hàng Châu, Trung Quốc). Vì đau buồn, cô lâm bệnh rồi chết khi mới 18 tuổi. Tiểu Thanh làm nhiều thơ, từ để gửi gắm nỗi đau khổ, uất ức của mình. Tập thơ, từ mà cô để lại bị người vợ cả đem đốt, một số bài may mắn còn sót lại. Người ta cho khắc in số bài còn lại đó, đặt tên là Phần dư (Bị đốt còn sót lại).
- Độc Tiểu Thanh kí là một trong những bài thơ chữ Hán đặc sắc nhất của Nguyễn Du. Về thời điểm sáng tác bài thơ, hiện có nhiều ý kiến khác nhau. Quan điểm được đa số tán thành cho rằng bài thơ được làm khi tác giả ở trong nước và đọc được câu chuyện về Tiểu Thanh. Nếu đúng vậy thì đây là một bài thơ điếu đặc biệt - điếu từ xa.
3. Nhan đề
Độc Tiểu Thanh kí: đọc tập truyện viết về nàng Tiểu Thanh.
4. Bố cục
- Phần 1 (4 câu đầu): Cảm nghĩ về số phận của nàng Tiểu Thanh.
- Phần 2 (4 câu cuối): Cảm nghĩ về thân phận và đời thế.
5. Đề tài, chủ đề
- Đề tài: viết về người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
- Chủ đề: thể hiện sự trân trọng cũng như nỗi đồng cảm, xót thương cho thân phận hồng nhan truân chuyên và cũng là cả những kiếp người tài hoa bạc mệnh.
II. Tìm hiểu chi tiết
Phần 1: Cảm nghĩ về số phận của nàng Tiểu Thanh
Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.
Dịch nghĩa
Cảnh đẹp Tây Hồ nay đã thành bãi hoang cả rồi,
Riêng ta viếng nàng qua một tờ giấy trước cửa sổ.
- Hoàn cảnh điếu viếng vô cùng đặc biệt: viếng từ xa - thể hiện tiếng lòng đồng vọng của những số kiếp tài hoa, là cuộc gặp gỡ về tâm hồn giữa con người kim cổ.
- Những thay đổi của cảnh vật:
| Xưa |
Nay |
| Tây Hồ hoa uyển (vườn hoa Tây Hồ). |
tẫn thành khư (hoàn toàn hóa thành gò hoang). |
| Đẹp đẽ, lộng lẫy. |
Ảm đạm, tiêu điều. |
→ Thay đổi tận cùng, không còn chút dấu vết nào.
→ Sự thay đổi của cảnh cũng là sự biến thiên vô thường của cuộc đời.
- Những thay đổi của đời người:
+ Xưa: nàng Tiểu Thanh nổi tiếng tài sắc.
+ Nay: chỉ còn lại những phần di cảo dở dang, lưu truyền hậu thế qua những lời kể lại.
→ Tiếng thở dài tiếc nuối và xót xa.
@201278546980@
- Bên cạnh đó tác giả khẳng định: “chôn vẫn hận”, “đốt còn vương” – cái mất đi, cái bị chôn, bị đốt, tức là bị dập vùi chỉ là thể phách. Cái còn lại, cái bất tử là tinh anh (tinh túy, giá trị nhất, là cái thần, cái hồn).
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây