Phần 1 SVIP

I. Đọc - tìm hiểu chung

1. Thể loại: truyện thơ dân gian.

- Trích truyện thơ “Tiễn dặn người yêu” của dân tộc Thái.

- Vị trí đoạn trích:

+ Sau khi chàng trai đi làm ăn xa trở về nhưng không kịp, cô gái đã phải đi lấy chồng nên chàng đành đau đớn đi theo căn dặn người yêu và tiễn cô về nhà chồng.

+ Chàng trai chứng kiến cảnh cô gái bị hành hạ, đánh đập ở nhà chồng.

3. Bố cục 

II. Tìm hiểu chi tiết văn bản

1. Chủ đề: Ca ngợi tình yêu cao thượng, vị tha, chung thủy và khát khao giải phóng tình yêu.

2. Người kể chuyện

3. Nhân vật chàng trai và cô gái

- Chàng trai là con nhà nghèo nhưng khỏe mạnh, hiền lành, chăm chỉ và có chí.

- Cô gái lớn lên đẹp người đẹp nết, duyên dáng, yêu kiều lại khéo léo.

→ Họ đã biết nhau từ khi còn là những bào thai trong bụng mẹ, cùng nhau ra đời, quấn quýt nhau từ thuở ấu thơ.

→ Tình cảm dường như được số mệnh an bài, họ cùng nhau xây dựng duyên tình đẹp đẽ, lớn lên quyết nên duyên vợ chồng.

Phần 1: “Anh yêu em…khi góa bụa về già.” 

- Tình cảnh éo le, tiếc nuối: chàng trai đã giàu có trở về thì cũng là lúc người yêu cất bước theo chồng.

a. Tâm trạng của cô gái:

- Níu kéo, lưu luyến, không muốn xa rời người yêu:

Đừng vội anh, đừng vội

Sao Khun Lú trên trời còn đợi

Áng mây kia vương vấn còn chờ

- Cô đơn lẻ bóng, mong nhớ người yêu tha thiết: “Đôi ta xa nhau dằng dặc nỗi niềm tưởng nhớ”.

- Sợ hãi, đau khổ, cay đắng và lạc lõng khi phải chia lìa: 

Mưa sắp rơi ào đồng cỏ

Đừng bỏ em trơ trọi giữa rừng

Đừng bỏ em giữa dòng sóng thác trào dâng!

b. Tâm trạng của chàng trai:

- Rối bời, đau khổ giằng xé, đầy mâu thuẫn: “...lẽ tiễn đưa em đến tận nhà chồng…anh quay lại…anh quay đi…”. 

- Anh yêu cô gái, quyến luyến không muốn rời xa nhưng cảm thấy tuyệt vọng trước thực tại không thể thay đổi:

Nước đập bè chìm

Sóng xô bè vỡ

Bè chìm trôi ba suối mất rồi

→ Tình yêu của hai người bị chia cắt không còn có thể vãn hồi.

- Chàng trai tiếc nuối, day dứt, oán trách số phận nhưng đành bất lực buông xuôi:

Đôi ta yêu nhau chưa trọn một ngày

Chưa đầy một khắc

Của không mua lẽ đâu được giữ liền tay

Chỉ cá liền với nước

Chỉ lúa liền với ruộng

Tiễn đưa em, thôi anh quay lại, em ơi!

- Sau khi nghe cô gái thổ lộ nỗi lòng, chàng trai quyết thay đổi thái độ:

+ Thời gian chờ đợi được tính bằng mùa vụ: Đợi tới tháng năm lau nở, Đợi mùa nước đổ cá về, Đợi chim tăng ló gọi hè.

+ Thời gian chờ đợi được tính bằng ca đời người: Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông/ Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già. 

→ Họ yêu nhau tha thiết, thủy chung, mong muốn có thể vượt lên được sự chia cắt của số mệnh.

- Tác dụng của nghệ thuật điệp ngữ với những câu thơ giàu hình ảnh:

+ Tạo nên giọng điệu tha thiết, mãnh liệt.

+ Thể hiện nỗi đau đớn giằng xé khi buộc phải chia cách của đôi lứa.

+ Khao khát được ở bên nhau, chiến thắng số phận.

Phần 2: “Người xui con trai xuống đòn… không ngoảnh không nghe.” 

- Tình cảnh đôi lứa:

- Cuộc sống của cô gái: