BÀI 14: THÂN DÀI RA DO ĐÂU ?

I. Lý thuyết

1. Sự dài ra của thân

Thí nghiệm:

- Gieo hạt đậu vào khay có cát ẩm cho đến khi cây ra lá thật thứ nhất

- Chọn 6 cây đậu cao bằng nhau. Ngắt ngọn 3 cây (ngắt từ đoạn có 2 lá thật)

- Sau 3 ngày đo lại chiều cao của 3 cây ngắt ngọn và 3 cây không ngắt ngọn

* Kết quả:

- Nhóm cây ngắt ngọn: thân cây không dài ra

- Nhóm cây không ngắt ngọn: thân cây dài ra

à Cây không bị ngắt ngọn cao hơn cây bị ngắt ngọn

* Kết luận:

- Thân cây dài ra do sự phân chia và lớn lên của các tế bào mô phân sinh ngọn

- Sự dài ra của thân các loại cây khác nhau thì không giống nhau:

+ Cây thân cỏ, nhất là thân leo (như mồng tơi, mướp, bí…) dài ra rất nhanh

+ Cây thân gỗ lớn chậm hơn, nhưng sống lâu năm nên nhiều cây cao, to như: bạch đàn, chò, lim…

 + Cây trưởng thành khi bấm ngọn sẽ phát triển nhiều chồi, hoa, quả, còn khi tỉa cành cây tập trung phát triển chiều cao

2. Giải thích những hiện tượng thực tế

* Một số hiện tượng thực tế

- Khi trồng đậu, bông, cà phê, trước khi cây ra hoa, tạo quả, người ta thường ngắt ngọn vì: khi bấm ngọn, cây không cao lên, chất dinh dưỡng dồn xuống cho chồi hoa, chồi lá phát triển, cho năng suất cao

- Trồng cây lấy gỗ (lim, bạch đàn), lấy sợi (đay, gai), người ta thường tỉa cành xấu, cành bị sâu mà không bấm ngộn vì: tỉa cành xấu, cành sâu để chất dinh dưỡng tập trung cho thân chính, giúp thân phát triển chiều cao.

- Khi trồng rau ngót, thỉnh thoảng người ta thường cắt ngang thân để cây ra nhiều ngọn non, tăng năng suất

* Kết luận: Để tăng năng suất cây trồng, tùy từng loại cây mà người ta bấm ngọn hoặc tỉa cành vào những giai đoạn thích hợp: bấm ngọn đối với những cây lấy hạt, quả, thân, lá: mướp, đậu tương, ray muống, mồng tơi….; tỉa cành đối với những cây lấy gỗ, sợi, như bạch đàn, lim, đay, lanh…

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Trình bày thí nghiệm để biết cây dài ra do bộ phận nào.

Hướng dẫn trả lời:

Thí nghiệm để biết cây dài ra do đâu. Có thể gieo một số hạt đậu xanh hay lạc vào chậu đất ẩm. Khi cây cao độ 6 – 8cm thì ngắt ngọn một số cây, số cây còn lại đế nguyên. Để cây ra chỗ sáng. Sau vài ngày, quan sát thấy cây không bị ngắt ngọn tiếp tục cao lên còn các cây bị ngắt ngọn thì thân không cao lên được. Từ đó cho phép kết luận: thân cây dài ra là do chồi ngọn.

Câu 2: Bấm ngọn, tỉa cành có lợi gì? Những loại cây nào thì bấm ngọn. những cây nào thì tỉa cành? Cho ví dụ.

Hướng dẫn trả lời:

Bấm ngọn tỉa cành là biện pháp chủ động điều chỉnh sự dài ra của thân nhằm tăng năng suất cây trồng.

*  Bấm ngọn: Trong trồng trọt, người ta thường bấm ngọn cho nhiều loài cây trồng để tập trung chất dinh dưỡng vào phát triển chồi nách.

Ví dụ. bấm ngọn mướp, mồng tơi, các loại cây rau… cây sẽ phát triển các chồi nách và cho lá hoặc hoa quả nhiều hơn. Các cây đậu. cà chua, bông… được bám ngọn sẽ cho nhiều quả hơn.

Tuy nhiên, có nhiều loại cây như lúa. ngô, đay. xoan… thì không bấm ngọn.

*  Tỉa cành: Trong trồng trọi, người ta áp dụng biện pháp tia cành để tỉa những cành sâu, xấu nhằm tập trung chất dinh dưỡng cho các cành còn lại phát triển tốt hơn.

Đối với một số loại cây lấy gỗ như bạch đàn, phi lao, xoan… tia cành sẽ cho cây mọc thẩng. thân to, gỗ tốt hơn.