Đọc: Loạn đến nơi rồi! SVIP

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

a. Tiểu sử

- Tên đầy đủ: Trần Xuân Trình. 

- Năm sinh: 1931, năm mất 1991. 

- Quê quán: Ông sinh ra ở tỉnh Nam Định, một vùng đất có truyền thống văn hóa và cách mạng lâu đời. 

b. Sự nghiệp sáng tác

- Xuân Trình bắt đầu viết văn từ những năm 1950 và nhanh chóng khẳng định được tên tuổi trong làng văn học Việt Nam với những tác phẩm có tính phê phán cao.

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Mùa hè ở biển, Bến bờ xa lắc, Chuyện nhà tôi, Ngôi nhà trong thành phố,...

c. Phong cách sáng tác

- Xuân Trình nổi tiếng với phong cách hiện thực phê phán phản ánh chân thực và sâu sắc những vấn đề xã hội, đặc biệt là những mâu thuẫn và xung đột trong quá trình phát triển kinh tế và xã hội. 

- Ngôn ngữ trong các tác phẩm của ông thường rất sắc sảo, mang tính châm biếm, phê phán cao, nhưng cũng rất gần gũi, dễ hiểu với công chúng. 

2. Tác phẩm 

- Xuất xứ: 

- Về tác phẩm Mùa hè ở biển: Là vở kịch hiện đại, gồm 6 cảnh đề cập đến việc thực hiện khoán ruộng đến từng hộ nông dân ở một địa phương. Với cách làm này, năng suất lúa, hoa màu tăng cao, chăn nuôi phát triển mạnh. Nhờ đó mà dân ấm no, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với nhà nước. Song trong giai đoạn đầu thực hiện khoán, nhiều cán bộ đã không chấp nhận được chính sách này nên buộc các địa phương phải thực hiện khoán chui. Tác phẩm này dựa trên bối cảnh đó, mượn hình tượng nhân vật Đoàn Xoa, vốn là một người tốt nhưng vì duy ý chí, máy móc, không biết lắng nghe từ thực tiễn đời sống nên tự biến mình thành đối tượng của tiếng cười châm biếm. 

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Đề tài, chủ đề

- Đề tài:

- Chủ đề: Những xung đột trong bối cảnh thực hiện khoán ruộng đến từng hộ nông dân. 

2. Tình huống, xung đột kịch

a. Tình huống kịch

Đoàn Xoa sau một thời gian công tác xa nhà, nay trở về ông vô cùng mừng rỡ trước cảnh bà con no ấm, hào hứng lao động. Nhưng dần dà, ông phát hiện ra tình trạng khoán chui ngay trên mảnh đất quê hương mình. Trước tình thế đó, Đoàn Xoa phải đấu tranh giữa lí tưởng của mình với hiện thực về hợp tác xã bị thách thức bởi thực tế hiệu quả của việc khoán sản phẩm. 

b. Xung đột kịch

Xung đột kịch trong đoạn trích Loạn đến nơi rồi! được thể hiện qua những mâu thuẫn sau:

- Xung đột giữa Đoàn Xoa và người dân địa phương: 

- Xung đột nội tâm của Đoàn Xoa: Đoàn Xoa phải đối mặt với xung đột nội tâm giữa lý tưởng cách mạng và thực tế hiệu quả của những cải cách không chính thống mà người dân đã tự áp dụng. Sự mâu thuẫn này được thể hiện rõ ràng trong những đoạn đối thoại của ông với các nhân vật khác và trong những hành động của ông khi phát hiện ra tình hình thực tế tại làng quê của mình.

- Xung đột giữa lí tưởng và lợi ích cá nhân: Nhân vật Đoàn Xoa phải đối mặt với xung đột giữa việc duy trì lý tưởng cách mạng về hợp tác xã và những lợi ích cá nhân, như sự tiện lợi và hiệu quả kinh tế mà những cải cách khoán chui mang lại cho người dân.

3. Nhân vật

- Đoàn Xoa là một cán bộ nhiệt tình và tâm huyết với công việc của mình. Ông luôn cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ và giữ vững các nguyên tắc của Đảng và Nhà nước trong quản lý và phát triển nông nghiệp. 

- Đoàn Xoa là người trung thực và nghiêm túc trong công việc. Ông luôn đề cao tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp, không chấp nhận bất kỳ hình thức gian lận hay lạm dụng quyền lực nào.

- Thế nhưng, Đoàn Xoa lại có tư tưởng bảo thủ và cứng nhắc, ít chấp nhận những thay đổi và cải cách mới mẻ. Ông tin tưởng tuyệt đối vào mô hình hợp tác xã truyền thống và phản đối mạnh mẽ các hình thức khoán sản phẩm mà người dân tự ý áp dụng. Chính vì thế, Đoàn Xoa phải đối mặt với xung đột giữa lý tưởng cách mạng và thực tế hiệu quả của những cải cách không chính thống mà người dân đã tự áp dụng. 

=> Nhân vật Đoàn Xoa chính là đại diện cho những cán bộ lãnh đạo với tư tưởng bảo thủ nhưng rất tâm huyết và trung thực. Qua nhân vật này, tác giả đã phản ánh sâu sắc xung đột xã hội và tư tưởng trong quá trình cải cách nông nghiệp tại Việt Nam. Chính mâu thuẫn này đòi hỏi sự khoan dung, linh hoạt và cởi mở trong quá trình quản lí và lãnh đạo. Bởi đôi khi, việc giữ vững nguyên tắc cần phải kết hợp với sự thấu hiểu và chấp nhận những thay đổi tích cực từ thực tế. 

4. Ngôn ngữ

Ngôn ngữ trong đoạn trích được thể hiện qua ngôn ngữ đối thoại, độc thoại và chỉ dẫn sân khấu. 

a. Ngôn ngữ đối thoại

- Ngôn ngữ mang tính chất đời thường, gần gũi, giản dị, quen thuộc với đời sống của người nông dân. Ví dụ: Những câu thoại giữa bà Xoa, Đoàn Xoa, Thông, cụ Bản đều đậm chất đời thường, giản dị, phản ánh chân thực ngôn ngữ giao tiếp của người nông dân. 

- Ngôn ngữ mang tính chất châm biếm, phê phán khi Đoàn Xoa chỉ trích, phê phán những hành vi khoán chui, hay hành động người dân bán phân đạm, thuốc sâu. 

b. Độc thoại

- Ngôn ngữ độc thoại thể hiện sự băn khoăn, lo lắng của Đoàn Xoa khi phát hiện ra tình trạng khoán chui trên mảnh đất quê hương mình. Ví dụ: Làm gì còn hợp tác? Trụ sở, sân kho vắng tanh kia kìa. Loạn, loạn đến nơi rồi!

c. Chỉ dẫn sân khấu

5. Thủ pháp trào phúng

Thủ pháp trào phúng được khắc họa trên nhiều phương diện: Nhân vật trào phúng, ngôn ngữ trào phúng, tình huống trào phúng, các chi tiết châm biếm.

- Nhân vật Đoàn Xoa là người nhiệt tình, tâm huyết, trung thực nhưng lại quá bảo thủ khi tin vào mô hình hợp tác xã truyền thống mà không chấp nhận, khoan dung, cởi mở đón nhận hình thức khoán sản phẩm mà dân áp dụng. 

- Chính sự bảo thủ, nghiêm túc của nhân vật đã tạo nên một tình huống trào phúng, đó là sự che đậy, lấp liếm của bà Xoa, của dân làng trước sự thăm hỏi của Đoàn Xoa hay trong cuộc xung đột giữa Đoàn Xoa với thuyền trưởng Quân. Qua những xung đột ấy, nhân vật Đoàn Xoa với tính cách quá đỗi nghiêm túc và bảo thủ của mình đã đem đến tiếng cười trào phúng cho khán giả. 

- Ngôn ngữ trào phúng được thể hiện rõ nét qua lời thoại của nhân vật Đoàn Xoa khi phê phán, chỉ trích những sai trái, bất cập trong việc quản lí nông nghiệp.

- Các chi tiết châm biếm:

+ Bà Xoa lấy chiếu đậy cái guồng vì sợ chồng phát hiện và chê trách. 

+ Bà Xoa đẩy Thông ra ngoài khi anh vác bao đạm và khi Thông vác bao đạm vào nhà, Đoàn Xoa đã ngay lập tức phản ứng mạnh mẽ, phê phán hành vi này.  

=> Nhận xét: 

III. Tổng kết 

1. Nội dung

Qua đoạn trích Loạn đến nơi rồi! tác giả Xuân Trình đã phản ánh những xung đột trong bối cảnh thực hiện khoán ruộng đến từng hộ nông dân, từ đó phê phán, chê trách những cán bộ có tầm nhìn quá hạn hẹp, bảo thủ không chịu lắng nghe thực tế, cởi mở để đón nhận những tư tưởng đổi mới trong bối cảnh khôi phục đất nước sau chiến tranh. 

2. Nghệ thuật

- Thủ pháp trào phúng được sử dụng nhuần nhuyễn, hiệu quả. 

- Ngôn ngữ được sử dụng linh hoạt, đa dạng phù hợp với bối cảnh, nhân vật và nội dung tác phẩm. 

- Xây dựng nhân vật phức tạp, đầy mâu thuẫn, góp phần làm nổi bật tư tưởng, chủ đề của tác phẩm.