QUẦNG TRĂNG LƠ

    Có một đêm Rằm tháng Bảy, năm tôi còn bé tí teo, bà ngoại nấu cỗ to lắm. Tối hôm ấy bà trải chiếc chiếu hoa lên mảnh sân gạch trước nhà, múc chè khao mọi người ăn. Ăn xong, bà bế tôi nằm xuống.

     - Bà cháu mình kềnh càng ra đây nhé!

     Đầu tôi gối lên cánh tay bà, vừa âm ấm hơi người lại vừa mát rượi vì tấm áo lụa tơ tằm bóng mịn.

    - Cháu bà có nghe chuyện không? Bà kể tích Mặt Trăng nhé!

     Đêm ấy trăng sáng lắm, sáng đến nỗi mái tóc bạc của bà tôi óng ánh lên dưới trăng như những sợi cước. Và những tàu lá cau nhấp nhánh như ướt nước. Chuyện bà kể thế này:

     Ngày xưa, có một người con gái hiền hậu và xinh đẹp. Người ấy vốn là con của một ông tiên cai quản những vườn quả của Ngọc Hoàng. Tiên ông bận đến nỗi không có thì giờ chăm sóc con gái. Năm cô mười sáu tuổi đã nổi tiếng khắp cung điện vì nhan sắc lộng lẫy. Một hung thần ở bên kia dòng sông Băng nghe tiếng rình mò cướp về làm vợ. Ông tiên già mất con than khóc thì đã muộn rồi. Không ai có thể đuổi theo con ngựa bốn cánh của hung thần và vượt qua dòng sông Băng giá buốt. Cô gái xinh đẹp lúc nào cũng buồn rười rượi. Vị hung thần không có con, cả đời hắn chỉ uống rượu và đi đánh nhau hết nơi này đến nơi khác. Nàng trốn chồng xuống mặt đất. Chị nuôi những đứa trẻ nghèo, tắm rửa, mặc quần áo đẹp, cho chúng ăn, dạy chúng học hành, múa hát. Người ta gọi chị là Mẹ Hiền Dịu vì chị có hàng trăm đứa con ngoan, đứa trẻ nào sống với chị cũng yêu chị như mẹ đẻ.

    Hung thần đi đánh trận về mất vợ nổi giận, hắn hét một tiếng mạnh đến nỗi những trái núi đá xung quanh nứt toác, đá lở ầm ầm, rồi hắn cưỡi con ngựa bốn cánh đi tìm. Sau khi sục sạo khắp nơi hắn bay xuống Trái Đất và thấy người phụ nữ đang múa giữa một bầy trẻ. Không nói một lời hắn túm lưng áo chị ném lên lưng ngựa, con ngựa đập cánh bay vút lên trời. Lũ trẻ khóc lóc gọi Mẹ Hiền Dịu mãi.

    Lên trời, chị nhớ trẻ quá héo hắt đi. Tên hung thần cho phép chị mỗi tháng một lần vén mây nhìn xuống Trái Đất, nhưng người phụ nữ nhớ các con cứ vén mây nhìn trộm. Vì thế, một tháng trăng tròn có một ngày, chị được phép nhìn xuống, còn những ngày khác chị cứ nhìn trộm nên một phần khuôn mặt khuất sau mây. Người phụ nữ ấy tên là Hằng. Mặt Trăng còn có tên là chị Hằng là vì thế.

     Kết thúc câu chuyện, bà ngoại vỗ vỗ vào lưng:

    - Thôi khuya rồi, cháu ngủ đi nhé!

    Nhưng nào tôi có ngủ được đâu! Đôi mắt thao láo, tôi nhìn mãi gương mặt chị Hằng.

    Bà ngoại mất rồi. Nhưng câu chuyện bà kể tôi còn nhớ như in. [...]

   Trước mắt tôi hiện lên một vầng trăng lung linh xa hút. Quầng trăng màu xanh lơ, lúc thì trong leo lẻo như một cốc pha lê đựng nước, lúc thẫm màu lam biếc, lúc lại chói lọi một làn mây trắng hắt nắng ngời như bạc. Vầng trăng ấy tỏa xuống một thứ ánh sáng ấm nóng, dịu dàng và mềm mại như má của mẹ khi vào bếp. 

  Tôi lại nhớ câu chuyện về sự tích Mặt Trăng của bà ngoại. Ôi vầng trăng. Mẹ Hiền Dịu. Ôi chị Hằng.

  Vầng trăng vàng rực trên trời cao là của chị Hằng. Vầng trăng lơ êm dịu tỏa nắng ấm trong lòng đất là của mẹ tôi. Hai vầng trăng ấy là hai chị em sinh đôi của đất nước. Đất Việt Nam yêu dấu có bao nhiêu chuyện thần thoại ngày xưa và hôm nay…

(Theo Dương Thu Hương, Quầng trăng lơ, NXB Kim Đồng)